प्रायोगिक अभ्यासाची वैशिष्ट्ये अशी आहेत:

(A) संशोधकाच्या पूर्वाग्रहाची अनुपस्थिती

(B) वातानुकूलित वातावरणाचा अभाव

(C) कार्यकारणभावाचा पुरावा

(D) प्रायोगिक घटकांचे नियंत्रण

(E) प्रतिकृतीची शक्यता

खालील पर्यायांमधून योग्य उत्तर निवडा:

Key Points 

प्रायोगिक अभ्यास हे संशोधन डिझाइन आहेत जेथे संशोधक एक किंवा अधिक स्वतंत्र चल हाताळतो आणि बाह्य चलांसाठी नियंत्रित करताना एक किंवा अधिक अवलंबून व्हेरिएबलवरील प्रभाव मोजतो.

प्रायोगिक अभ्यासाच्या वैशिष्ट्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• कार्यकारणभावाचा पुरावा: प्रायोगिक अभ्यास हा स्वतंत्र आणि अवलंबित चलांमधील कार्यकारणभाव स्थापित करण्याचा सर्वात प्रभावी मार्ग आहे. संशोधक स्वतंत्र व्हेरिएबलमध्ये फेरफार करून आणि बाह्य व्हेरिएबल्ससाठी नियंत्रण करून स्वतंत्र आणि अवलंबून व्हेरिएबल्समध्ये कारण-आणि-प्रभाव संबंध स्थापित करू शकतात.
• प्रायोगिक घटकांचे नियंत्रण: प्रायोगिक अभ्यासामध्ये आश्रित व्हेरिएबलवरील स्वतंत्र व्हेरिएबलचे प्रभाव वेगळे करण्यासाठी प्रायोगिक घटकांचे नियंत्रण समाविष्ट असते. यामध्ये परिणामांवर परिणाम करणाऱ्या बाह्य व्हेरिएबलसाठी नियंत्रण आणि स्वतंत्र व्हेरिएबलमध्ये पद्धतशीरपणे फेरफार करणे समाविष्ट आहे.
• प्रतिकृतीची शक्यता: प्रायोगिक अभ्यास इतर संशोधकांद्वारे प्रतिकृतीसाठी परवानगी देण्यासाठी डिझाइन केले जावे. हे परिणामांची विश्वासार्हता आणि वैधता स्थापित करण्यात मदत करते आणि अभ्यासातून काढलेल्या निष्कर्षांवर आत्मविश्वास वाढवते.

वर नमूद केलेल्या वैशिष्ट्यांव्यतिरिक्त, प्रायोगिक अभ्यासाची इतर काही वैशिष्ट्ये येथे आहेत:

• यादृच्छिकीकरण: सहभागींना यादृच्छिकपणे एकतर प्रायोगिक किंवा नियंत्रण गटाला नियुक्त केले जावे जेणेकरून परिणामांवर परिणाम करू शकणार्‍या गटांमध्ये कोणताही पद्धतशीर फरक नसावा.
• स्वतंत्र व्हेरिएबलचे मॅनिप्युलेशन: स्वतंत्र व्हेरिएबलमध्ये कोणतेही बदल स्वतंत्र व्हेरिएबलच्या हाताळणीमुळे झाले आहेत याची खात्री करण्यासाठी संशोधकाने स्वतंत्र चल पद्धतशीरपणे हाताळले पाहिजे.
• गृहीतक चाचणी: अभ्यास विशिष्ट गृहितक किंवा संशोधन प्रश्न तपासण्यासाठी डिझाइन केलेला असावा. परिकल्पना समर्थित आहे की नाही हे निर्धारित करण्यासाठी योग्य सांख्यिकीय पद्धती वापरून परिणामांचे विश्लेषण केले पाहिजे.

Additional Information

• संशोधकाच्या पूर्वाग्रहाची अनुपस्थिती: जरी अभ्यासाच्या रचनेने संशोधकाच्या पूर्वाग्रहाचा परिणामांवर परिणाम होण्याची शक्यता कमी केली पाहिजे, हे विशेषत: यादृच्छिकीकरण आणि अंधत्व तंत्र वापरून साध्य केले जाते. परंतु हे ER चे वैशिष्ट्यपूर्ण वैशिष्ट्य नाही.
• वातानुकूलित वातावरणाचा अभाव: हे प्रायोगिक अभ्यासाचे वैशिष्ट्य नाही. प्रायोगिक अभ्यासामध्ये विशेषत: स्वतंत्र व्हेरिएबल हाताळण्यासाठी नियंत्रित वातावरण तयार करणे आणि बाह्य व्हेरिएबल्ससाठी नियंत्रित करणे समाविष्ट असते.

त्यामुळे पर्याय 4 हे योग्य उत्तर आहे.