संशोधन पद्धतीमध्ये, सामान्यीकरण केले जाऊ शकते जे समान प्रकारच्या इतर परिस्थितींना लागू होईल. याला काय म्हणतात?

संशोधन म्हणजे समस्या क्षेत्र ओळखण्याची पद्धतशीर पद्धत, गृहीतक तयार करणे, डेटा गोळा करणे, तथ्यांचे विश्लेषण करणे आणि संबंधित समस्येच्या दिशेने विशिष्ट निष्कर्षापर्यंत पोहोचणे किंवा काही सैद्धांतिक सूत्रीकरणासाठी विशिष्ट सामान्यीकरण करणे.

प्रकरण ​अभ्यास पद्धत:

• प्रकरण ​अभ्यास हा एकाच प्रकरणाचा गहन अभ्यास म्हणून समजला जाऊ शकतो जिथे अभ्यासाचा उद्देश लोकसंख्येच्या मोठ्या वर्गांवर प्रकाश टाकणे आहे.
• एकवचनी प्रकरणाचे वेगळेपण शोधणे हा त्याचा प्राथमिक उद्देश आहे. प्रकरण एक व्यक्ती, एक वर्ग, संस्था किंवा धोरण असू शकते.
• हे विषय आणि त्याच्याशी संबंधित परिस्थितींबद्दल सखोल समजून घेण्यास सुलभ करते ज्यामध्ये सामाजिक युनिटमध्ये विविध प्रकारच्या सवयी, वैशिष्ट्ये आणि गुणांचा समावेश असू शकतो.
• प्रकरण ​अभ्यास सामान्यीकरण बनवते जे समान प्रकारच्या इतर परिस्थितींना लागू शकते.
• जरी सामान्यीकरण हे प्रामुख्याने परिमाणवाचक संशोधनाचे क्षेत्र असले तरी, प्रकरण ​अभ्यासाचे सामान्यीकरण योग्यरित्या केले असल्यास सांख्यिकीय अभ्यासाप्रमाणेच केले जाऊ शकते.
• प्रकरण ​अभ्यास इतर परिस्थितींमध्ये (विश्लेषणात्मक दाव्यांवर आधारित) सामान्यीकरण करतात, तर सर्वेक्षणे आणि इतर परिमाणात्मक पद्धती लोकसंख्येसाठी सामान्यीकरण करतात (सांख्यिकीय दाव्यांवर आधारित).
• उदाहरणार्थ, “सर्व हंस पांढरे आहेत” हा प्रकरण ​संशोधनासाठी योग्य निष्कर्ष नाही, कारण आपण खात्री बाळगू शकत नाही की जगातील प्रत्येक हंसाचा रंग पांढरा आहे, तथापि, आपण असे म्हणू शकतो की या प्रकरण ​अभ्यासावरून असे दिसून येते की हा हंस पांढरा आहे. पांढरे, हंसचे इतर प्रकरण ​देखील पांढरे असण्याची शक्यता आहे. अशा प्रकारे, आम्ही एक सिद्धांत तयार करतो ज्यामध्ये हंस पांढरे असतात.

म्हणून, असा निष्कर्ष काढला जाऊ शकतो की प्रकरण ​अभ्यासामध्ये, सामान्यीकरण केले जाऊ शकते जे समान प्रकारच्या इतर परिस्थितींना लागू होईल.

समूह अभ्यास:

• समूह म्हणजे अशा लोकांचा एक समूह जो एखाद्या विशिष्ट कालावधीत (एखाद्या विशिष्ट रोग किंवा औषधाच्या संपर्कात) सामान्य वैशिष्ट्य किंवा अनुभव सामायिक करतो.
• समूह अभ्यास हा एक प्रकारचा रेखांशाचा अभ्यास आहे जो ठराविक कालावधीत लोकांच्या मोठ्या गटाचे निरीक्षण करतो.

पॅनेल अभ्यास:

• हे अनुदैर्ध्य सर्वेक्षण आहेत जे प्रत्येक वेळी निरीक्षणाची समान एकके वापरतात.
• अशा सर्वेक्षणांचा फायदा असा आहे की ते संशोधकांना सामाजिक-जनसांख्यिकीय आणि आर्थिक परिस्थितींमधील बदलांचे मोजमाप आणि विश्लेषण करण्यास सक्षम करतात, तसेच व्यक्तींच्या वृत्ती, मते आणि वर्तन.

अंध अभ्यास:

• हे एका अभ्यासाचा संदर्भ देते ज्यामध्ये संशोधन विषय आणि संभाव्यत: संशोधक स्वतः (दुहेरी अंध) संशोधन विषय कोणत्या गटात, नियंत्रण किंवा प्रायोगिक आहेत याबद्दल अनभिज्ञ आहेत.
• हे निकालातील पूर्वाग्रहांची शक्यता कमी करण्यात मदत करते, त्यामुळे परिणामांची वैधता वाढते.